بهای نفت خام، دوشنبه شب در پی انتشار اخبار مربوط دستگیری تعدادی از شاهزادگان و مقامات سعودی با یک جهش بلند همراه شد. به طوریکه نفت برنت از 62 دلار و 27 سنت عصر دیروز به 64 دلار و 36 سنت در ساعت پایانی روز رسید. همچنین نفت خام وست تگزاس نیز از 55 دلار و 70 سنت عصر دیروز، به 57 دلار و 53 سنت تا پایان دوشنبه افزایش یافت. شوک سیاسی عربستان در فضایی که متغیرهای اقتصادی از قیمت نفت حمایت می‌کنند، چنان بازار را غافلگیر کرد که نفت خام امریکا با رشد 3.1 درصدی روز دوشنبه بالاترین سطوح خود در 2.5 سال اخیر را تجربه کند.
علامت سوال بزرگ عربستان برای بازار
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی تعداد قابل ملاحظه‌ای از شخصیت‌های برجسته و با نفوذ عربی را تحت عنوان مبارزه با فساد اقتصادی و اداری بازداشت کرد. بسیاری از مفسران سیاست، این اقدام پادشاه عربستان را گامی در جهت تثبیت قدرت سیاسی می‌دانند. در میان این افراد شماری از شاهزادگان، افراد دولتی و سرمایه‌داران شناخته شده عربی قرار دارند که از جمله آنها می‌توان به متعب بن عبدلله فرمانده گارد ملی عربستان و ولید بن طلال میلیاردر مشهور عرب اشاره کرد. مقامات عربستان سعودی با تایید این خبر اعلام کرده‌اند که این مرحله اول از اقدام تازه حکومت عربستان است و مراحل بعدی نیز به زودی به اجرا گذاشته می‌شود. این تحولات غیرمنتظره در بزرگترین تولیدکننده نفت جهان آرامش بازارها را بر هم زده و چشم‌انداز سرمایه‌گذاران را نسبت به مسیر قیمت نفت در ابهام فرو برده است.
این در حالی است که عربستان علاوه بر اینکه بزرگترین تولیدکننده نفت جهان است، نقش بسیار پررنگی در تصمیمات اوپک بازی می‌کند و به تازگی دور جدیدی از رایزنی‌ها را برای تمدید دوباره توافق فریز نفتی آغاز کرده که البته با استقبال اعضا و کشورهای متحد روبرو شده است. در همین راستا به تازگی خالد الفالح وزیر نفت عربستان در اظهاراتی بیان داشت که سطح پایبندی اعضا به توافق رضایت بخش است ولی این به معنای پایان کار و پایان تلاش برای ادامه این توافق نیست چراکه هنوز نتیجه قطعی حاصل نشده است. نشست اوپک در پایان ماه جاری برگزار خواهد شد و به نظر می‌رسد مسئله پیش رو، تلاش برای کاهش مازاد ذخایر باشد که گام بلند بعدی، پس از بازگرداندن توازن عرضه و تقاضاست. به همین دلیل لازم است که توافق فریز نفتی ادامه یابد و تا اینجا به نظر می‌رسد که نشست آتی با دستاوردهای مهمی همراه باشد.
آیا عرضه آرامکو بر قیمت نفت اثر دارد؟
عربستان تاثیر بزرگ دیگری نیز بر بازارها دارد و آن اینکه این کشور قصد دارد در سال آینده میلادی، بخشی از سهام آرامکو را با تبدیل آن به یک شرکت سهامی عام به فروش برساند. فروش آرامکو می‌تواند بزرگترین عرضه اولیه تاریخ باشد، برآوردهایی که خود سعودی‌ها ارائه کرده‌اند نشان می‌دهد 5 درصد از سهام شناور این شرکت بالغ بر 100 میلیارد دلار ارزش دارد و این قیمت‌گذاری ارزش این شرکت را به 2 هزار میلیارد دلار می‌رساند. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان چنین ارزش‌گذاری را قبول نداشته و معتقدند آرامکوی سعودی‌ها ارزشی به مراتب کمتر از این رقم دارد.
عربستان علاوه بر عرضه بخشی از سهام این شرکت در داخل خاک خود، به دنبال مشتریانی از نیویورک، لندن، هنگ کنگ و توکیو است. روز شنبه این هفته آقای ترامپ مشتاقانه از عربستان خواست تا آن ها بورس نیویورک را برای عرضه اولیه سهام آرامکو انتخاب کنند. از سوی دیگر بررسی‌های فوربس حاکی از آن است که سازمان امور مالی بریتانیا نیز به دنبال تغییراتی در قوانین مربوط به عرضه شرکت‌های دولتی در بورس این کشور است تا بتواند شرایط مناسبتری را برای عرضه آرامکو در انگلستان مهیا کند، به این امید که این شرایط سعودی‌ها را برای انتخاب بازار لندن ترغیب کند.
بانک جی پی مورگان که بانک تجاری شرکت آرامکو محسوب می‌شود با مدیر سابق سیتی گروپ، آقای مایکل کلین مسئولیت اصلاح ساختار مالی آرامکو را برای آماده شدن جهت عرضه اولیه بر عهده گرفته اند. بانک مورگان استنلی، جی پی مورگان و اچ اس بی سی نیز از موسساتی هستند که برای پذیره‌نویسی سهام آرامکو ثبت نام کرده‌اند. اگرچه هنوز زمان دقیقی برای این عرضه تاریخی اعلام نشده است ولی سعودی‌ها عرضه این شرکت را در سال 2018 میلادی وعده داده‌اند. وعده‌ای که مجددا بسیاری از کارشناسان نسبت به تحقق آن تردید دارند.
آیا چرخش سیاست نفتی امریکا موقتی است؟
در کنار نزدیکی موسسات مالی امریکایی باید در نظر داشت که این رقابت تنگاتنگ در شرایطی است که سیاست نفتی ایالات متحده نیز طی دو هفته اخیر با یک چرخش محسوس همراه بوده است. بر اساس آخرین گزارش هفتگی اداره اطلاعات انرژی امریکا (EIA) میزان موجودی تجاری نفت بیش از پیش‌بینی‌ها کاهش داشته در حالی که طبق گزارش موسسه بیکر هیوز تعداد دکل‌های جدید حفاری نیز با کاهش همراه بوده است. بسیار کم سابقه است که با وجود رشد قیمت نفت، میزان چاه‌های جدید کاهش یابد.
برخی عقیده دارند که نزدیکی سیاسی-اقتصادی امریکا و عربستان، پس از روی کار آمدن دولت جدید این کشور، این ظن را تقویت می‌کند که بازار نفت از حمایت همه‌جانبه قدرت‌های بزرگ برای رشد قیمت برخوردار شده است تا شرایط عرضه آرامکو فراهم شود. از طرف دیگر به نظر می‌رسد که با ادامه رالی قیمت نفت خام وست تگزاس تولیدکنندگان شیل دوباره در بازار ظاهر شوند و بر عرضه اثر بگذارند. مگر اینکه سیاست همسویی بین عربستان و ایالات متحده شکل گرفته باشد. به همین دلیل گزارش‌های این هفته که امروز توسط اداره اطلاعات انرژی از موجودی انبار نفت‌های تجاری و روز جمعه توسط موسسه بیکر هیوز از تعداد دکل‌های حفاری منتشر می‌شود، حایز اهمیت است.
سرنوشت قیمت چه خواهد شد؟
بررسی اندیکاتورها نشان می‌دهد که نفت در کوتاه‌مدت پتانسیل سوار شدن بر موج‌های مثبت را دارد و تحولات سیاسی علیرغم اینکه آتش این صعود را تندتر کرده بر ریسک بازار نیز افزوده است. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود بازار برای ادامه روند خود نیاز به دستاویزهایی دارد که بتواند اطمینان نسبی‌اش را به مسیر تحولات تامین کند. نفت همواره با تحولات سیاسی گره خورده است. ولی با توجه به همسویی تولیدکنندگان بزرگ بنظر می‌رسد یک اراده جهانی برای حفظ قیمت وجود دارد که ناشی از اتحادی اقتصادی و سیاسی است. بر این مبنا اگر امریکا ورود تولیدکنندگان جدید را کنترل کند و تقاضای جهانی همچنانکه پیش‌بینی می‌شود در سال آینده بیشتر از امسال باشد، قیمت نفت روندی صعودی را در پیش خواهد داشت.
علی مرتضوی تحلیلگر شرکت بین المللی الپری
